Najprostszym i najmniej formalnym podziałem jednostek żaglowych jest ich podział ze względu na wielkość. Najmniejsze jednostki to żaglówki, większe to jachty, zaś największe to "prawdziwe" żaglowce.

W najszerszym rozumieniu terminu żaglowiec jest nim każda bez wyjątku jednostka, której ożaglowanie stanowi jej podstawowy napęd. Na danej jednostce przygotowanej do żeglugi zbiór wszystkich możliwych do zastosowania na niej rodzajów żagli stanowi jej aktualne ożaglowanie, przy czym nie wszystkie rodzaje tych żagli muszą być użyte jednocześnie.

Podział żaglowców na rodzaje jest trudny i wielowątkowy, generalnie jednak żaglowce klasyfikuje się właśnie ze względu na ich żagle, a mówiąc dokładniej, na rodzaj osprzętu żaglowego, czyli takielunek, gdyż ten sam kadłub żaglowca może być rozmaicie otaklowany, co powoduje, że będzie on zaliczony do różnych klas. Żaglówki i jachty nazywa się również gwarowo "łódkami". Natomiast według przepisów Polskiego Rejestru Statków każda jednostka pływająca (w tym i żaglowiec), która służy do rekreacji, turystyki, uprawiania sportu, celów szkoleniowych lub reprezentacyjnych, jest jachtem. Wynika to z faktu klasyfikacji jednostek pływających według przeznaczenia, a nie rozmiaru.

Poniżej prezentujemy typy osprzętu żaglowego (typy ożaglowania):

KET

Żaglowce typu ket mogą występować z ożaglowaniem gaflowym, arabskim, łacińskim, lugrowym, rozprzowym lub bermudzkim.

SLUP

KUTER GAFLOWY

Slupy i kutry mogą mieć żagle gaflowe, gaflowe z topslem lub bermudzkie.

Kuter musi mieć przynajmniej 3 żagle.

KECZ BERMUDZKI

KECZ GAFLOWY

JOL

Zarówno jol jak i kecz mogą mieć na grotmaszcie i na bezanmaszcie ożaglowanie typu gaflowego lub bermudzkiego. Jeśli jest to wersja gaflowa, to na grotmaszcie stosuje się dodatkowo topsel. Jol ma mniejszy bezanmaszt ustawiony za sterem (poza linią wody), natomiast kecz większy bezanmaszt przed sterem.

KARAWELA

FREEDOM

DWUMASZTOWY SZKUNER TOPSLOWY

Szkuner jest żaglowcem co najmniej dwumasztowym.

Nosi wyłącznie ożaglowanie przymasztowe. Istnieje również szereg modyfikacji szkunerów, które mogą być wyposażone na wiele różnych sposobów w żagle rejowe ponad żaglami przymasztowymi.

TRZYMASZTOWY SZKUNER SZTAKSLOWY

SZKUNER TRZYMASZTOWY

SZKUNER CZTEROMASZTOWY

FREGATA (PEŁNOREJOWIEC)

Fregata jest w pełni urejona.

Fregata nosi często na ostatnim maszcie na najniższym piętrze żagli żagiel przymasztowy zamiast rejowego.

BRYG

Bryg jest żaglowcem w pełni rejowym wyłącznie dwumasztowym.

BRYGANTYNA

Brygantyna jest wyłącznie dwumasztowa. Nosi ożaglowanie mieszane - na pierwszym maszcie rejowe, na drugim przymasztowe (odwrotnej kombinacji nie stosowano nigdy).

BARKENTYNA

Barkentyna - nosi ożaglowanie rejowe wyłącznie na pierwszym maszcie.

BARK TRZYMASZTOWY

Bark noszący ożaglowanie przymasztowe wyłącznie na ostatnim maszcie.

BARK CZTEROMASZTOWY

Opracowano na podstawie: "Żaglowce świata w regatach Cutty Sark" - Paul Bishop

oraz

internetowej strony organizatora regat The Tall Ships' Races 2007